لە کاتێکدا ڕەنگە وا دەرکەوێت کە سەگەکەت بە یاریکردنەوە چاوت لێدەکات، بەڵام ئاوسانی چاوەکان دەتوانێت نیشانەیەکی نیگەرانکەر بێت. ئاوسانی چاو دەتوانێت چەندین هۆکاری هەبێت، لە هەستیارییەوە تا هەوکردن، هەروەها کاریگەری لەسەر نەک تەنها چاو، بەڵکو کاریگەری لەسەر پێڵوی چاو و دەموچاوی دەوروبەری هەیە. ئەگەر تێبینی سەگەکەت کرد کە پەنجەی لە دەموچاویدا دەدات، سووربوونەوەی دەوری چاو، یان دەردانی گەنکی، بەردەوام بە لە خوێندنەوە بۆ ئەوەی زیاتر بزانیت کە لەوانەیە چی ڕووبدات.
ئاوساوی چاو چییە؟
ئاوسانی بریتییە لە هەوکردنی شانەکان بە شلە لە وەڵامی کاردانەوەی بەرگری لەش. ئەمەش دەتوانێت بەهۆی کۆمەڵێک شتەوە بێت، لە ماددە هەستیارییەکانەوە، تا دەگاتە پێدانی مێرووەکان، تا دەگاتە هێرشکردنە سەر بەکتریا و ڤایرۆسەکان. هەروەها ڕەنگە کەموکوڕییە بۆماوەییەکانی چاو و پێڵوی چاو لە ئاوسانی چاو بچێت ئەگەر چاوەکە دەرکەوتبێت یان پێڵوی چاوەکە بە گۆشەیەکی نامۆ بەرەو دەرەوە بگەڕێتەوە. لەگەڵ بەردەوامبوونی کێشەکە، خراپبوون و پەنجە لێدان لە چاودا دەبێتە هۆی خورانی زیاتر، و زیادبوونی ئاوسانی، خراپتربوونی چاوە ئاوساوەکان بە گشتی.
نیشانە گشتیەکان کە دەبێت ئاگاداریان بین
لە کاتێکدا هۆکار و نیشانە تایبەتەکان دەتوانن لە بارودۆخێکەوە بۆ دۆخێکی تر جیاواز بن، بەڵام چەند نیشانەیەکی گشتی هەیە کە دەبێت ئاگاداریان بیت لەگەڵ ئاوسانی چاو لە سەگەکەتدا. یەکەمیان ئاوسانی خێرایە کە بە تێپەڕبوونی چەند خولەکێک دەگۆڕێت بۆ چەند کاتژمێرێک، ئەمەش دەتوانێت ئاماژە بێت بۆ کاردانەوەی هەستیاری توند. هەروەها دەردانی ئاو لە چاوەوە، چ ڕوون بێت یان هەور، دەتوانێت ئاماژە بێت بۆ کێشەیەک. هەروەها نیگەرانییە ئەگەر سەگەکەت وا دیارە چاوی بێزار بووبێت، و پەنجەی لێبدات یان دەیشۆیت. لە کۆتاییدا، نەتوانینی چاو بە کراوەیی بهێڵیتەوە، یان نەتوانینی چاو دابخات هەردوو نیشانەکەن کە گەرەنتی گەشتکردن بۆ پزیشکی ئاژەڵان دەکەن.
سەگ ئاوساوی چاو — هۆکارەکان
لێرەدا چەند هۆکارێکی سەرەکی ئاوسانی چاو لە سەگدا دەخەینەڕوو:
1. برینداربوونی چاو و پێڵوی چاو و شانەکانی دەوروبەری سەگەکەت
برینداربوونی چاو و پێڵوی چاو و شانەکانی دەوروبەری وەک دەموچاو و بۆریی فرمێسک و لووت، هەموویان دەبنە هۆی دروستبوونی ئاوسانی چاو. لەوانەیە تێبینی ئەوە بکەیت کە چاوی سەگەکەت “پف” یان سوور دەردەکەوێت، یان لەوانەیە پەنجەیان لێبدات یان گریانی لێبکەن کاتێک دەست لە شوێنەکە دەدرێت. هەروەها چاوێکی زۆر ئاوساو لەوانەیە “بگ” بکاتە دەرەوە یان پێڵوی چاوەکە بە داخراویی بمێنێتەوە، تەنانەت کاتێک سەگەکەت نەخەوتووە. هەروەها لەوانەیە برینەکان دەردانی خوێناوی یان گۆڕانی ڕەنگیان هەبێت، هەوربوونی چاو، برینی دیار، یان خوێن.
دەستنیشانکردن بریتییە لە مێژووی تەواوی هەر ڕووداوێک کە دەکرا ببێتە هۆی برینداربوون، هەروەها پشکنینی دەم و چاو. ئەگەر چاو خۆی تووشی بوو، دەتوانرێت پەڵەی فلۆرۆسین بەکاربهێنرێت بۆ پشکنینی کێشە لە عەدەسە و قژدا. هەروەها پاککردنەوە و لابردنی هەر پەڕێک یان پاشماوەیەکی دەوروبەری چاو دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ پشکنینی برینەکان.
چارەسەرکردن بەندە بە هۆکاری بنەڕەتییەوە. بەگشتی بریتییە لە پاککردنەوەی برینەکان، و دەرمانی دژە زیندەیی و دەرمانی ئازارشکێنی ناوەوە یان زارەکی. هەروەها بەکارهێنانی گۆچانێکی ئەلیزابێسی (کۆن) بۆ ڕێگریکردن لە خۆلێدان و خراپبوون دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی ئەگەری تووشبوون و ئاوسانی زیاتر. بەکارهێنانی ئامێری خۆپارێزی وەک چاویلکەی سەگ دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕێگریکردن لە برینداربوون. هەروەها پشکنینی دەم و چاوی سەگەکەت بکە دوای ئەوەی لە یاریکردن هاتە ژوورەوە.
2. هەوکردن لە بەکتریا یان ڤایرۆسەوە
هەروەها هەوکردنی بەکتریا و ڤایرۆسی دەبێتە هۆی ئاوسانی چاو لە سەگدا، ئەمەش بەهۆی هەوکردنی لاوەکییەوە. جگە لەوەی چاو یان پێڵوی چاو ئاوساوی دەردەکەوێت، لەوانەیە هەست بە دەردانی زەرد یان سەوز بکەیت، کە نیشانەی هەوکردنە، لە چاو یان بۆرییەکانی فرمێسکەوە. لە نەخۆشییە سیستەمیەکاندا، ڕەنگە دەردانی لووتیش هەبێت. ئەگەر چاو تووشی هەوکردن بوو، لەوانەیە ئازاری هەبێت یان گەرم بێت بە دەست لێدان. هەروەها هەوکردنی سیستەمی ڤایرۆسی و بەکتریا لەوانەیە ببێتە هۆی تا و بێهێزی و لەدەستدانی ئارەزووی خواردن.
دەستنیشانکردن پشکنینی تەواو لە پزیشکی ڤێتێرنەری لەخۆدەگرێت. کاری خوێن دەتوانێت پشکنینی بوونی زیادبوونی خڕۆکە سپییەکانی خوێن و نیشانەکانی دیکە بکات کە دەتوانن ئاماژە بە کێشەیەکی سیستەمی بکەن. ئەگەر پزیشکی ئاژەڵان گومانی لە نەخۆشییەکی ڤایرۆسی تایبەت هەبێت، وەک پارڤۆڤایرۆس، دەتوانرێت پشکنینی خێرای SNAP ئەنجام بدرێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی.
چارەسەرکردن جیاوازە بەپێی ئەوەی کە ئایا هەوکردنەکە لە چاو خۆیدا جێگیرە، یان سیستماتیکییە. بۆ هەوکردنی چاو، پاککردنەوەی ڕۆژانەی چاو و قەترەی چاوی دژە زیندەیی یارمەتیدەرە. هەروەها پزیشکی ئاژەڵان پێشنیاری بەکارهێنانی کۆمپرێسی گەرم لەسەر چاوت دەکات کە چەند جارێک لە ڕۆژێکدا بۆ یارمەتیدانی کەمکردنەوەی ئاوسانی چاو و ڕێگەدان بە هەر دەردراوێک کە بە تەواوی ئاوەکە دەربچێت. ڕەنگە نەخۆشییە سیستەمییەکان بە دژە زیندەیی، چاودێری پاڵاتیڤ، یان خەواندن لە نەخۆشخانە بەپێی توندی چارەسەر بکرێن. بەو پێیەی هەندێک نەخۆشی ڤایرۆسی زۆر درمیە، پێویستە ئاگاداری بکرێتەوە. دوای مامەڵەکردن لەگەڵ ئاژەڵێکی ماڵی نەخۆش، جێگەی نوستن و جل و بەرگ و ژینگە بە باشی بشۆ.
3. هەستیاری
هەستیاری لە سەگدا دەتوانێت نیشانەکانی هاوشێوەی هۆکارەکانی تری ئاوسانی چاوی هەبێت. بەڵام هەندێک جیاوازی سەرەکی هەن کە کاردانەوەی حەساسیەت لە هەوکردن یان برینداربوون جیا دەکەنەوە. جگە لە ئاوسانی چاو و سووربوونەوەی چاو، دەردانی ئاو بە گشتی ڕوون دەبێتەوە. ئەمەش جیاوازە لە دەردانی زەرد یان سەوز کە ئاماژەیە بۆ هەوکردن. هەروەها سەگەکەت لەوانەیە پژمین یان کۆکە بکات. هەروەها نیشانەکانی تەواوی جەستە، وەکو پەڵە، خورانی دەوروبەری گوێ یان دەموچاو و هەڵوەرینی قژ دەتوانن کاردانەوەی حەساسیەت پیشان بدەن. لە حاڵەتی پێوەدان یان چەقاندنی مێروودا، لەوانەیە چەقۆکە یان نیشانەی پێوەدانەکە ببینیت.
لە زۆر حاڵەتدا ئەو حەساسیەتانەی کە کاریگەرییان لەسەر چاو هەیە، ژینگەیی دەبێت، نەک لەسەر بنەمای خۆراک. زۆربەی حەساسیەتەکانی بنەمای خۆراک لەگەڵ تێکچوونی گشتی GI دەردەکەون جگە لە کێشەکانی پێست. پزیشکی ئاژەڵان دەتوانێت یارمەتیت بدات لە تەسککردنەوەی هۆکاری ماددە هەستیارەکە بە وەرگرتنی مێژوویەکی گشتی. پشکنینی هۆکارەکانی وەک زیادەڕۆیی لە پیسی یان تۆز لە ژینگەدا، کارلێککردن لەگەڵ ڕووەک یان مێرووەکان، گۆڕانی وەرزەکان و زۆر شتی تر دەبێتە هۆی تەسککردنەوەی هۆکاری هەستیارییەکە. لە حاڵەتە توندەکاندا، ڕەوانەکردن بۆ پزیشکی هەستیاری ڤێتێرنەری بۆ پشکنینی تایبەتتر و چارەسەری تایبەتمەندتر بەسوودە.
چارەسەرکردن دەتوانێت جیاواز بێت. ژەمی ڕۆژانەی کۆنەپەرستانەی دەرمانی حەساسیەت کە بەبێ دەرمان وەک بێنادریل یان ئەلیگرا دەتوانێت خورانی بچووک کەم بکاتەوە. بۆ چەقۆ یان گازگرتن، دەتوانرێت دەرمانی دژە هیستامین و ستیرۆید بە دەرزی لە کلینیکدا بدرێت. هەروەها دەرمانی بە ڕەچەتە و مەڵهەمی چاو و شامپۆی ناوچەیی دەتوانن یارمەتیدەر بن لە کەمکردنەوەی نیشانەکان لە کاردانەوەی هەستیاری توندتردا. هەروەها دەتوانرێت دەرزی حەساسیەت لەلایەن پزیشکی حەساسیەتی ڤێتێرنەریەوە دابین بکرێت. خۆپاراستن بەگشتی بریتییە لە دوورکەوتنەوە لە مادەی هەستیاری هاندەری. سڕینەوەی پەنجە و دەموچاو و پاڵتۆی سەگەکەت دەتوانێت ئەگەری کاردانەوە کەم بکاتەوە.
4. گلوکۆما
گلوکۆما دەبێتە هۆی ئاوسانی چاو بەهۆی کۆبوونەوەی شلە لەناو خودی چاودا. ئەمەش دەبێتە هۆی فشار لەسەر تۆڕی چاو و دەماری بینین، ئەمەش دەبێتە هۆی تێکچوونی هەمیشەیی لەوانە کوێربوون یان لەدەستدانی چاو. گلۆکۆما دەتوانێت وردە وردە بێتە ئاراوە، بە فۆڕمی گۆشە کراوەکەی، یان لەناکاو، بە فۆڕمی گۆشە داخراوەکەی. لە کاتێکدا کە فۆڕمی لەناکاوی گلوکۆما بە ئاسانی پەڵە دەکرێت بەهۆی خێرا دەستپێکردنی ئاوسان و سووربوونەوە و ئازارەوە، گلوکۆمای گۆشە کراوە دەتوانێت مەترسیدار بێت چونکە زۆرجار کاریگەرییەکانی لەلایەن خاوەنەکانیەوە لەدەست دەچن. هەروەها سەگەکان توانای قەرەبووکردنەوەی لەدەستدانی بینینیان هەیە بە هەستەکانی تری وەک بیستن و بۆنکردن.
پشکنینی بەردەوامی ڤێتێرنەری باشترین ڕێگایە بۆ پەڵەکردنی گلوکۆما، بە تایبەت ئەگەر جۆرێکت هەبێت کە تووشی ئەم حاڵەتە بێت وەکو کۆکەر سپانیێل، پودل، تێریێر و باسێت هاوند. پشکنینی بەردەوامی چاو دەتوانێت بەدوای گۆڕانکاری وردە وردە لە چاودا بگەڕێت، لەوانەش ئاوسانی چاو. پزیشکی ئاژەڵان تۆنۆمێتەر بەکاردەهێنێت، کە ئامرازێکی تایبەتە و پەستانی چاو دەپێوێت، بۆ پشکنین. کاتێک دۆزرایەوە، چارەسەرکردن دەتوانێت لە قەترەی چاوەوە بۆ ماوەیەکی درێژخایەن دەست پێبکات بۆ کەمکردنەوەی فشار و کۆبوونەوەی شلە تا چارەسەری نەشتەرگەری. لە حاڵەتە زۆر توندەکاندا، ڕەنگە پێویست بە لابردنی چاو بێت.
5. چاوی گێلاس
چاوی گێلاس، یان وەرگەڕانی پێڵوی سێیەم، دەبێتە هۆی ئاوسانی پێڵوی ناوەوەی چاوی سەگەکەت. وەکو بارستەیەکی سووری ئاوساو و “پۆپ ئاوت” دەردەکەوێت کە لە بنی چاوی سەگەکەتدا دادەنیشێت. لە کاتێکدا هەر جۆرێک ڕەنگە تووشی چاوی گێلاس بێت، هەندێکیان زیاتر مەیلیان هەیە. بولدۆگ و تێریێر و جۆرەکانی تری ڕووخساری چەقەڵ هەموویان تووشی ئەم نەخۆشییە دەبن، ئەمەش بەهۆی لاوازبوونی بەستەرەکانی دەوروبەری پێڵوی چاوەوەیە.
پشکنینی بینراو لەلایەن پزیشکی ڤێتێرنەریتەوە بەگشتی تەنها شتێکە کە پێویستە بۆ دەستنیشانکردنی چاوی گێلاس. بەزۆری ئەمە لە تاقیکردنەوەی ڕۆتینی بزەی بێچوودا ئەنجام دەدرێت. چارەسەری نەشتەرگەری لەلایەن پزیشکی ئاژەڵانی ئاساییتەوە بۆ چاککردنەوەی پێڵوی چاو چارەسەری هەڵبژاردەیە، و ئەنجام و پێشبینی باشی هەیە، لەگەڵ چاکبوونەوەی تەواو و بەکارهێنانی تەواوی پێڵوی چاو لە ماوەی چەند هەفتەیەکدا. هەندێک لە سەگەکان دەتوانن لەم ڕێکارەدا چاوێکی وشکی درێژخایەنیان هەبێت، بەڵام کە بە قەترەی چاوی ڕۆژانە چارەسەر دەکرێت.
6. ئەنترۆپیۆن و ئێکترۆپیۆن
ئەنترۆپیۆن، یان وەرچەرخانی پێڵوی چاو بەرەو ناوەوە، و ئێکترۆپیۆن، یان وەرچەرخانی پێڵوی چاو بەرەو دەرەوە، دوو حاڵەتن کە دەتوانن لە ئاوساوی چاو بچن. هەروەها وەرچەرخانی برژانگەکان بەرەو ناوەوە یان دەرەوە دەتوانێت نیشانەی زیاتری لێبکەوێتەوە. لەوانە سووربوونەوە و خوران و ئازار و ئاوسانی پێڵوی چاو، کە لەوانەیە ببێتە هۆی ئەوەی سەگەکەت پەنجەی لێبدات. هەروەها ئەگەر ئەم حاڵەتانە چارەسەر نەکرێن، دەبنە هۆی دروستبوونی پەڵە و زیانگەیاندن بە چاو.
پشکنینی بینراو لەلایەن پزیشکی ئاژەڵانەوە دەتوانێت دیاری بکات کە ئایا کەموکوڕییەک لە پێڵوی چاودا هەیە یان نا. وەک چاوی گێلاس، ڕاستکردنەوەی نەشتەرگەری باشترینە. ئەمەش بە دانانی درز لە پێڵوی چاودا دەکرێت بۆ ئەوەی یارمەتی جوڵاندنی پێڵوی چاو بداتەوە بۆ شوێنی خۆی تاوەکو چاک دەبێتەوە. هەروەها لەوانەیە پزیشکی ئاژەڵان دەرمانی وەک دژەزیندەیی یان قەترەی چاوی ستیرۆید پێشنیار بکات. ئەمانە چارەسەری هەر هەوکردنێکی لاوەکی و هەوکردن دەکەن بەهۆی نەتوانینی چاو بە باشی دابخرێت. بەو پێیەی ئەم حاڵەتە دەتوانێت بۆماوەیی بێت، خۆپاراستن قورسە. ئەو جۆرانەی کە تووشی ئەم نەخۆشییە بوون وەک سەینت بێرنارد، دانیمارکی گەورە و ماستیف پێویستە بە بەردەوامی چاوەکانیان پشکنینیان بۆ بکرێت بۆ ئەوەی زوو نیشانەکانیان بزانن.
7. نەخۆشیەکانی میتابۆلیک (کەم غودەی دەرەقی، نەخۆشی کوشینگ، شەکرە)
زۆرێک لە نەخۆشیەکانی میتابۆلیک کاریگەرییان لەسەر هەموو سیستەمەکانی جەستە هەیە، بە چاویشەوە. لە حاڵەتی نەخۆشیەکانی گۆڕانکاری خۆراک وەک کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی، ڕەنگە چاوەکان “بگ ئاوت” یان ئاوساوی وەک وەڵامێکی هەوکردن. حاڵەتەکانی تر وەک نەخۆشی شەکرە دەبنە هۆی دروستبوونی ئاوی سپی چاو لە چاودا، ئەمەش ڕەنگە دەرکەوتنێکی هەور و ئاوساو بە چاو ببەخشێت. هەروەها نەخۆشی کوشینگ دەتوانێت کاریگەری لەسەر چاو هەبێت بەهۆی بەرزی فشاری خوێن (بەرزی پەستانی خوێن) و بەرزبوونەوەی چەوری خوێن (بەرزی کۆلیسترۆڵ) کە دەبێتە هۆی ڕاگرتنی شلە و ئاوسانی. لە زۆربەی حاڵەتەکاندا، سەرنجی نیشانە گشتییەکانیش دەدەیت. لەوانە گۆڕانکاری لە ئارەزووی خواردن و خواردنەوە، گۆڕانکاری لە خووی ڕیخۆڵە و میزکردن و گۆڕانکاری لە پاڵتۆ و کێش و باری پێست.
بەو پێیەی ئەم حاڵەتانە زۆرجار لەگەڵ نیشانەکانی سەرتاسەری جەستەدا دەردەکەون، ئاوساوی چاوەکان تەنها بەشێکن لە پرۆسەی دەستنیشانکردن. بەزۆری دەستنیشانکردن بۆ نەخۆشییە بنەڕەتییە سیستەمییەکە. ئەمەش بریتییە لە کاری خوێن، پشکنینی تایبەتی تایرۆید Free-T4 و TSH، پشکنینی ACTH کەم ستەم، پشکنینی ئەنسۆلین و زۆر شتی تر. کۆنتڕۆڵکردنی حاڵەتە بنەڕەتییەکە بە دەرمانەکان باشترینە. چارەسەرەکانی وەک لیڤۆتایرۆکسین بۆ کەمبوونەوەی غودەی دەرەقی یان ستیرۆید بۆ کوشینگ بەزۆری نیشانەکان چارەسەر دەکەن، لەوانەش ئاوسانی چاو.
ئەم حاڵەتانە زۆرجار لە ئاژەڵە ماڵییە بەتەمەن و بەتەمەنەکاندا دەبینرێن. کاری خوێنی بەردەوام و پشکنینی باڵا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ گرتنی ئەوان لە قۆناغە سەرەتاییەکانیاندا. چارەسەرکردن پێش ئەوەی نیشانەکان توند بن دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی کاریگەرییە لاوەکییە درێژخایەنەکان.
8. وەرەم و شێرپەنجە
وەرەمی جۆراوجۆری بێهۆشکەر و شێرپەنجەی جددیتر کە چاو و پێڵوی چاو دەگرێتەوە، دەبنە هۆی ئاوسانی چاو. ئەمەش ڕەنگە بەهۆی دەرکەوتنی بینراوی خودی گەشەکردنەکە بێت، یان بەهۆی پاڵنانی وەرەمەکە لەسەر چاو یان پێڵوی چاو، دەبێتە هۆی دەرکەوتنی. لەوانەیە هەست بە دەردان یان سووربوونەوە بکەیت لە گەشەکردنەکەدا، یان لەوانەیە ئازار یان بێزارکەر بێت بۆ سەگەکەت. زۆرجار، وەرەم و گەشەکردن لە قەبارە و شێوە و ڕەنگدا ناڕێکە، بە بەراورد بە شانەکانی دەوروبەری. هەروەها گەشەکردن دەتوانێت لەناکاو بێت، لەگەڵ زیادبوونی قەبارە بەدرێژایی چەند ڕۆژێک بۆ چەند هەفتەیەک ئاماژەیە بۆ کێشەیەک.
ئەگەر هەستت بە گەشەیەکی سەیر کرد لەسەر چاو یان پێڵوی چاوی سەگەکەت، باشتر وایە داوای چاودێری ڤێتێرنەری بکەیت. پزیشکی ئاژەڵان پێشنیاری وەرگرتنی ئاسپیرات، یان نمونەی شانە لە ڕێگەی دەرزییەوە دەکات، بۆ ئەوەی بزانرێت چ خانەیەک هەیە. لە زۆربەی حاڵەتەکاندا سەگەکەت پێویستی بە ئارامکردنەوە دەبێت بۆ ئەم ڕێکارە. لێدان یان جوڵە بە هەڵە لە کاتیدا لەوانەیە ببێتە هۆی برینداربوونی چاو. لەوێشەوە پزیشکی ئاژەڵان دەتوانێت لە ژێر مایکرۆسکۆپدا سەیری نمونەکە بکات، یان بینێرێت بۆ تاقیگە بۆ شیکاری.
چارەسەری وەرەم و شێرپەنجە بریتییە لە لابردنی گەشەکردنەکە. هەندێک جار، ئەمە بەشێک لە شانە تەندروستەکانی دەوروبەری دەگرێتەوە بۆ دڵنیابوون لە لابردنی هەموو خانە شێرپەنجەییەکان. لەو حاڵەتانەی کە گەشەکردنەکە بە تەنیا لاببرێت، ڕەنگە پێویستی بە لابردنی چاو هەبێت. ڕەنگە هەندێک چارەسەر، وەک چارەسەری کیمیایی، ئەگەر گەشەکردنەکە لە شوێنێکی ناسکدا بێت، بەڵام ئەنجامەکانی تێکەڵاو بێت، بەردەوام بن. پزیشکی ئاژەڵان دەتوانێت بەپێی پێویست ڕەوانەی پزیشکی ڤێتێرنەری ئۆنکۆلۆژیت بکات بەپێی توندی وەرەمەکە.
ئاوسانی چاو دەتوانێت کۆمەڵێک هۆکاری هەبێت، لە هۆکارەکانەوە کە زۆربەیان بێ زیانن تا دەگاتە هۆکاری مەترسیدار. ئەگەر تێبینی سەگەکەت کرد کە “چاوی دەتروکێت” یان پەنجەی لە چاوی دەدا، یان گۆڕانکاری لە چاودا بە گشتی، گەشتێک بۆ لای پزیشکی ئاژەڵان باشترینە. هەروەها پاک ڕاگرتنی چاو و وشک و بەکارهێنانی کۆلارەی ئەلیزابێس (کۆن) دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ ڕێگریکردن لە خورانی زیاتر. چاودێری پێشوەختەی چاو گرنگە بۆ ئەوەی سەگەکەت خێراتر چاک بێتەوە و بگەڕێتەوە باری ئاسایی خۆی.